Những rối loạn ăn uống phổ biến: Cuồng ăn, chán ăn, sợ ăn

Nhu cầu dinh dưỡng của mỗi người là khác nhau, tuy nhiên chúng ta cũng cần nhìn nhận lại sự bất cập trong chế độ dinh dưỡng như ăn quá nhiều, ăn quá ít, ăn mất cân đối… Đây đều là những hiện tượng tạo ra những tác động tiêu cực đến sức khỏe con người.

Ăn quá nhiều là nguyên nhân gây nên tình trạng thừa cân, béo phì và các rối loạn chuyển hóa như rối loạn mỡ máu, đái tháo đường… Bên cạnh đó, ăn quá ít khiến cơ thể không được cung cấp đầy đủ các chất dinh dưỡng, dẫn đến thiếu cân, giảm sức khỏe, thể trạng và sức đề kháng.

Nguyên nhân của sự mất cân bằng dinh dưỡng có thể bắt nguồn từ các yếu tố tâm lý hoặc sinh lý. Các chuyên gia dinh dưỡng cho rằng, thực phẩm có mối quan hệ mật thiết với một số trạng thái tâm lý khác nhau. Thực phẩm con người tiêu thụ cần phù hợp với đặc điểm nhóm máu để đáp ứng tốt nhất cho sức khỏe thể chất và tinh thần.

Một số rối loạn ăn uống thường gặp

Cuồng ăn

Biểu hiện của những người mắc phải bệnh này thường không thể ngừng ăn và luôn ăn một lượng lớn thức ăn trong một thời gian ngắn. Trạng thái rối loạn ăn uống này còn gọi là hội chứng “ăn vô độ tâm thần” có liên quan mật thiết với các vấn đề tâm lý, tinh thần.

Đây là nguyên nhân chính gây ra dư thừa dinh dưỡng, tăng cân, béo phì, tăng tỷ lệ mắc các bệnh lý khác như huyết áp, tim mạch, đái tháo đường, hô hấp, chuyển hóa,… lên cao hơn so với những người bình thường.

Cuồng ăn khác với ăn nhiều ở hành vi ăn và các dấu hiệu tinh thần có liên quan. Người ăn nhiều dù tiêu thụ một lượng thực phẩm lớn nhưng vẫn có sự điều độ, có thể kiểm soát được: ăn khi đói, khi căng thẳng,… Người cuồng ăn thường ăn thiếu kiểm soát, ăn vô độ, ngay cả khi không đói, không căng thẳng vẫn thích ăn.

Như vậy có thể khẳng định rằng, cuồng ăn là một rối loạn tâm thần, ngoài hành vi thích ăn vô độ, bệnh nhân còn có các dấu hiệu liên quan  khác về tâm thần, tâm lý như bất thường về cảm xúc, hành vi, tư duy.

Chán ăn

Chán ăn ở mức độ nghiêm trọng có thể gây suy kiệt cơ thể, ảnh hưởng đến sức khỏe, thậm chí là tính mạng của con người. Trái ngược với hội chứng cuồng ăn, chán ăn còn có tên gọi khác là “hội chứng chán ăn tâm thần”. Nó cũng liên quan mật thiết với vấn đề tâm lý, tâm thần của người ăn.

Hiện tượng này có thể bắt đầu từ hành vi nhịn ăn để giữ vóc dáng, từ có chủ đích rồi sau đó chuyển sang trạng thái chán ăn và không muốn ăn. Xét về góc độ tâm lý, khi người ăn có chủ đích cố gắng thực hiện một hành vi nào đó trong khoảng 3 tuần sẽ hình thành một thói quen. Và để thay đổi thói quen đó cũng cần khoảng 3 tuần để thực hiện.

Ở giai đoạn đầu, người ăn thay đổi chế độ ăn bằng cách giảm lượng thực phẩm. Sau khi cơ thể dần có sự thích ứng với thói quen ăn uống mới sẽ hình thành tính cách ăn. Sự thích ứng này diễn ra đồng loạt đối với các đơn vị tham gia vào quá trình tiêu hóa, thông qua việc thay đổi tín hiệu dẫn truyền, giảm lượng tiết dịch tiêu hóa, thay đổi khả năng vận chuyển, hấp thu, chuyển hóa… khiến cơ thể thích nghi và tác động trở lại cơ thể.

Sợ ăn

Biểu hiện của người mắc chứng rối loạn ăn này là thường lo ngại, không dám ăn. Nó xuất phát từ vấn đề tâm lý, do sợ thực phẩm không an toàn, ảnh hưởng đến sức khỏe, không tốt cho cơ thể,… Ngoài ra, còn liên quan đến những sai lầm trong quan niệm ăn uống như “ăn uống thải độc”, “ăn thực dưỡng trị ung thư”… dẫn đến sự suy kiệt cơ thể.

Nhưng lưu ý khi cần bằng rối loạn ăn uống

Các vấn đề rối loạn ăn uống ở trên đa phần có nguyên nhân từ bệnh lý tâm thần, vấn đề tâm lý. Cần xác định đúng lý do hình thành bệnh để có biện pháp điều trị phù hợp và triệt để, tránh gây ảnh hưởng nghiêm trọng tới sức khỏe. Nếu vấn đề nằm ở các vấn đề tâm thần thì cần cho người bệnh đi thăm khám tại những nơi có chuyên môn. Chắc chắn khi bệnh tâm thần được cải thiện thì vấn đề rối loạn ăn uống cũng có thể kiểm soát.

Đối với trường hợp vấn đề rối loạn đến từ các yếu tố tâm lý như căng thẳng, lo âu… thì cần có biện pháp điều chỉnh tâm lý phù hợp để thay đổi nhận thức, thay đổi thói quen, hành vi, chế độ dinh dưỡng.

Như vậy ta có thể thấy dinh dưỡng là một trong những yếu tố tiên quyết của một cơ thể sống, chế độ ăn uống thay đổi bất thường ảnh hưởng không nhỏ đến sức khỏe con người. Để có một cơ thể khỏe mạnh, một tinh thần tốt, cần duy trì thói quen ăn uống lành mạnh, để tránh những tác động tiêu cực do rối loạn ăn uống mang đến.